Николай Амосов
Никола́й Миха́йлович Амо́сов (1913—2002) — Украина һәм ССРБ-ның торакаль хирургы, галим-медик, кибернетик, әдип.
Украина һәм ССРБ-ның торакаль хирург, галим-медик, кибернетик, язучы.
Торакаль хирургия һәм кардиология буенча новаторлык методика, саулыкка системалы мөнәсәбәт, геронтология буенча дискуссион эшләр, ясалма интеллект проблемалары һәм иҗтимагый тормышны рациональ планлаштыру авторы. 1953 елда медицина фәннәре докторы, 1969 елда Украинаның Милли фән академиясе академигы, 1973 елда «Социалистик Хезмәт Герое» исемнәренә лаек була.
Биографиясе[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Рус крестьян гаиләсендә, Новгород губернасы Череповецк өязенең Ольхово авылында туа[4]
12 яшьтән 18 яшькә кадәр Череповец мәктәбендә укый, аннары механика техникумын тәмамлап, механик була. Ярлы була, ялгыз яши.
1932 елның көзендә Архангельск шәһәренең агач кисү заводында эшчеләр сменасы начальнигы булып хезмәт юлын башлый. 1934 елда Галя Соболевага өйләнә һәм читтән торып индустриаль институтка укырга керә. Шушы ук елда үлеп кала.
1935 елда үзенең тәүге хатыны белән бергә Төньяк дәүләт медицина университетына (Архангельск медицина институты) укырга керә. 1939 елда аны яхшы билгеләргә генә тәмамлый. Физиология белән шөгелләнергә уйлый, әммә аспирантурада хирургия буенча гына буш урыннар була. 1940 елда параллель рәвештә читтән торып, индустриаль институтта укып, отличие белән инженер дипломы ала.
Бөек Ватан сугышы вакытында күчмә госпитальдә хирург булып хезмәт итә. Аның кулыннан 40 000-дән ашу яралы үтә, 4000-дән ашу операция ясый[5][6].
1944 елда икенче тапҡыр — шәфкать туташы Лидия Васильевна Денисенко белән өйләнешә (12.12.1920—07.04.2014).[7]
1953 елның мартында докторлык диссертациясе яклый һәм Киев медицина институтының кафедрасын җитәкли. 1960 елда Кибернетика институтының бионика бүлеге җитәкчесе була. 1963 елның 17 гыйнварында Советлар Союзында йөрәк клапанына башлангыч митраль протезлау үткәрә[8].
1965 елда Н. М. Амосов йөрәк клапанына кече габаритлы протезларны имплантацияләү буенча уңышлы тәҗрибәсе турында белдерә[9]. Эксперименталь модельнең эш варианты куллану өчен Кирово-Чепецк химик заводына Медицина тематикасының махсус конструктор бюросына тапшырыла. А. Н. Бакулев исемендәге Йөрәк-кан тамырлары хирургиясе фәнни үзәгендә узгарылган тәҗрибәле партиянең тикшеренүләре сөземтәсе нигезендә[10] һәм шулай ук Н. М. Амосов рекомендациялары буенча[11] җитештерүче бзавод конструкциягә үзгәрешләр индерә. Йөрәк клапанының кече габаритлы протезы «МКЧ-27» исемен ала.
1968 елда Н. М. Амосов Киев фәнни тикшерү институтында туберкулез һәм күкрәк хирургиясенә фән буенча директор урынбасары итеп тәгаенләнә. Бер вакытта ул (1955—1970 елларда) Врачларның белемен камилләштерү институтының күкрәк хирургиясе кафедрасын да җитәкли.
1983 елдан Йөрәк-кан тамырлары хирургиясе институтының директоры була.
1962-1979 елларда Киев өлкәсеннән ССРБ Югары Советының Берлеге Советы 6-9 чакырылыш депутаты[12][13][14][15]. 1989—1991 елларда ССРБ халык депутаты.
1998 елның 29 майында Бад-Эйнхаузенда (Германия) Амосовка Herz- und Diabeteszentrum Nordrhein-Westfalen профессор Кёрфер тарафыннан операция ясала[7][16].
1998 елда Н. М. Амосов «Яхшы эшчәнлеге өчен» II дәрәҗә орден белән бүләкләнә[17].
2002 елның 12 декабрендә инфаркттан вафат була һәм Киевның Байково зиратында жирләнә.
Китаплары[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- 1964— «Мысли и сердце»
- 1965— «Записки из будущего»
- 1969— «Искусственный разум»
- 1975— «ППГ 2266 (Записки полевого хирурга)»
- 1977— «Раздумья о здоровье»
- 1979— «Здоровье и счастье ребёнка»
- 1983— «Книга о счастье и несчастьях»
- 1996— «Преодоление старости»
- 1997— «Моя система здоровья»
- 1998— «Голоса времен»
- 2000— «Размышления»
- 2002— «Энциклопедия Амосова»
- 2003— «Мое мировоззрение»
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ Internet Speculative Fiction Database — 1995.
- ↑ Чешская национальная авторитетная база данных
- ↑ https://kyivcity.gov.ua/kyiv_ta_miska_vlada/pro_kyiv/index.php/pochesni_hromadiany.html
- ↑ Николай Михайлович Амосов. 100 летие со дня рождения. 1913—2013
- ↑ Н. М. Амосов. Энциклопедия Амосова. Алгоритм здоровья.— Москва, Донецк: ACT, Сталкер, 2004
- ↑ Керц, Ольга (02.12.2009). Человек века, или Феномен Николая Амосова. Газета «Новая». әлеге чыганактан 2013-04-21 архивланды. 2011-01-24 тикшерелгән.
- ↑ 7,0 7,1 Николай Михайорвич Амосов о своей жизни и творчестве
- ↑ Бураковский В. И. Первые шаги. Записки кардиохирурга.— М. 1988.— 239 с.
- ↑ Амосов Н. М., Чепский Л. П. Новые наблюдения по применению искусственных клапанов сердца. / Тез. докл. IX Науч. сессии Ин-та серд.-сосуд. хирургии им. А. Н. Бакулева АМН СССР.— М. 1965.— С. 4—6.
- ↑ А. Н. Бакулев исемендәге йөрәк-ҡан тамырҙары хирургияһы институтының фәнни эше буйынса отчеты.— М., 1965.
- ↑ Амосов Н. М., Кривчиков Ю. Н., Чепский Л. П. Новые наблюдения по применению искусственных клапанов сердца. Новое в кардиохирургии.— М., 1966.— 246 с.
- ↑ Список депутатов Верховного Совета СССР 6 созыва
- ↑ Список депутатов Верховного Совета СССР 7 созыва
- ↑ Список депутатов Верховного Совета СССР 8 созыва
- ↑ Книга: Депутаты Верховного Совета СССР 9 созыва
- ↑ архив күчермәсе, archived from the original on 2015-09-24, retrieved 2020-08-11
- ↑ Указ Президента України № 1303/98 від 24 листопада 1998 року «Про нагородження відзнакою Президента України— орденом „За заслуги“»
Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Амосов Николай Михайлович // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
- Имена вологжан в науке и технике / Сост. П. К. Перепеченко; Ред. кол.: А. К. Авдошенко и др.; Под общ. ред. В. М. Малкова; Вологодский государственный педагогический институт, Вологодский областной краеведческий музей. — Вологда: Сев.-Зап. кн. изд-во, 1968. — С. 274—277. — 280 с. — 4000 экз.
- Шойфет М. С. Амосов (1913–2002) // 100 великих врачей. — М.: Вече, 2008. — 528 с. — (100 великих). — 5000 экз. — ISBN 978-5-9533-2931-6.
- Щербаков А. Николай Амосов: хорошие люди счастливее плохих // Новая газета. — 2002. — 4 июля. Архивировано 19 января 2017 года.
- Амосов Н. М. Моя система здоровья // Наука и жизнь : журнал. — М., 1998. — № 5.
Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- «Илнең каһарманнары» сәхифәсендә Николай Амосов
Викиҗыентыктагы медиафайллар? |
- Многоязычный сайт, посвящённый Н.Амосову — биография, фото, книги
- Произведения Н. Амосова
- Николай Амосов:«Мне, в общем, наплевать на смерть!». LB.ua. 2015-02-10 тикшерелгән.
- Николай Амосов в фоторепортаже Льва Шерстенникова
Аудио-видео[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- 19 декабрь көнне туганнар
- 1913 елда туганнар
- Россия империясендә туганнар
- 12 декабрь көнне вафатлар
- 2002 елда вафатлар
- Киевта вафатлар
- Ленин ордены кавалерлары
- Социалистик Хезмәт Каһарманнары
- Кызыл Йолдыз ордены кавалерлары
- Октябрь Инкыйлабы ордены кавалерлары
- I дәрәҗә Ватан сугышы ордены кавалерлары
- II дәрәҗә Ватан сугышы ордены кавалерлары
- Ленин премиясе лауреатлары
- «Мәскәүне саклау өчен» медале белән бүләкләнүчеләр
- «1941-1945 еллардагы Бөек Ватан сугышында Алманияне җиңгән өчен» медале белән бүләкләнүчеләре
- ВДНХ алтын медале белән бүләкләнүчеләр
- «Японияне җиңгән өчен» медале белән бүләкләнүчеләр
- Медицина фәннәре докторлары